Veiligheid

Bijna iedereen associeert windenergie met positieve gevoelens als “goed”, “groen” en “veilig”. Slechts weinigen zien de keerzijde van een windmolen en dat is dat het een levensgevaarlijk stuk techniek kan worden voor de directe omgeving op het moment dat er iets fout gaat.

Vanzelfsprekend zijn bouwers en exploitanten zich hier ook terdege van bewust en zijn risico’s zoveel mogelijk in ontwerpen en procedures afgevangen. Maar toch zien we in de praktijk veelal windmolenparken verder weg van gebieden waar veel mensen wonen of verblijven…., en dat is niet alleen omdat het daar harder waait!!

Wat zijn de risico’s.

Besef dat een windmolen* een metalen paal is met bovenop een huisje dat men de gondel noemt. De gondel zit op 100 meter hoog en bevat naast een generator ook een aantal motoren, het totaal gewicht van deze bonk metaal ligt rond 90 ton….dat is ongeveer vergelijkbaar met twee stoomlocomotieven op 100 meter hoogte!! Daaraan zitten de wieken, met een lengte van 50 meter elk en een gewicht van 6,5 ton per stuk! Als deze wieken ronddraaien met een toerental van 20 omwentelingen per minuut betekent dit dat de uiteinden van deze enorme platen met een snelheid van ruim 375 km/uur bewegen! U voelt al aan dat de combinatie  gigantische massa / hoge snelheid niet geheel zonder gevaar is. En dat potentiële gevaar geldt niet alleen voor het gebied recht onder de molen want juist door de snelheid van de bewegende delen EN het feit dat de gondel in alle windrichtingen gedraaid kan worden, wordt de gevaren zone veel groter. Onderaan deze pagina staat een video opname van een windturbine welke op hol slaat en explodeert. Als u dit filmpje bekijkt en bedenkt hoe zwaar een windmolen is, stelt u zich dan eens voor dat deze ramp zich afspeelt midden tussen de bedrijven op Lage Weide.

Wij stellen daarom de vraag: Zijn windmolens wel veilig om geplaatst te worden in/vlakbij dichtbevolkte gebieden?

Een grote leverancier van windturbines (Vestas) heeft in hun handboek voor onderhoudsmonteurs de volgende zinsnede staan (vertaald uit het Engels):

Verblijf niet binnen een straal van 400m (1300ft) van de turbine tenzij het echt nodig is. Als u een werkende turbine vanaf de grond moet inspecteren, ga dan niet onder de rotors staan maar observeer de rotor vanaf de voorkant

Als een onderhoudsmonteur zich zo min mogelijk binnen een straal van 400meter van een werkende turbine moet begeven, hoe kan een turbine dan veilig midden op een industrieterrein geplaatst worden?

In het onderzoek van RIVM getiteld “Windturbines: invloed op de beleving en gezondheid van omwonenden” staat:

Behalve onder de rotor is er ook buiten de rotordiameter een kans op ongelukken: een rotorblad kan breken en weggeslingerd worden. De maximale afstand waarover een afgebroken bladtip of een stuk ijs kan worden weggeslingerd is ongeveer 500 meter (uitgaande van windturbine met 80 m masthoogte, 40 m wieklengte, rotor draait met 18 omwentelingen per minuut).

Aangezien zowel de masthoogte als wieklengte 25% langer worden (namelijk 100m masthoogte en 50m wieklengte) kunnen we aannemen dat de werpafstand ook met minimaal 25% zal toenemen. De werpafstand voor de windturbines op Lage Weide wordt dan 625 meter. Hoe kan dan de veiligheid van bewoners en verkeer op b.v.  de Amsterdamsestaatweg gegarandeerd worden aangezien de afstand van windturbine tot Amsterdamsestraatweg 500-600 meter gaat bedragen?

Er is een website die alle (gerapporteerde) ongelukken/incidenten met windturbines registreert. Een overzicht van de ongelukken is hier te vinden. De afgelopen jaren zijn er 120 meldingen per jaar geregistreerd! Bij sommige ongelukken worden onderdelen wel 1300 meter ver weg geslingerd en zijn stukken rotor-blad door daken en muren van dichtbijstaande gebouwen gevallen. Volgens dezelfde website beginnen sommige overheden door te krijgen dat windturbines ook gevaarlijk kunnen zijn:

Some countries are finally accepting that industrial wind turbines can pose a significant public safety risk. In New Zealand, the government is set to change planning rules to give residents the right to veto wind turbines from being built within 2km of their homes. And in Canada, the Ontario Government has declared a moratorium on offshore wind projects and has proposed a reduction of noise from wind turbines from 40dB to 30-32dB, which would effectively extend the setback distance from homes.

IJsafzetting.

Niet altijd in de publiciteit gebracht omdat dit een probleem is waar producenten van windmolens moeilijk vat op krijgen. Tijdens vorst en sneeuw, zeker bij een combinatie van beiden, zal ijsafzetting op de windmolens plaatsvinden. Uiteraard zijn de turbines uitgerust met detectie apparatuur maar dat werkt lang niet altijd. Afzetting kan opbouwen tot platen ijs van honderden kilo’s. Deze kunnen op een gegeven moment loslaten van de wieken en door de middelpuntvliegende kracht tot honderden meters weggeslingerd worden. In wind turbine jargon heet dit verschijnsel “Ice Throw” In een weiland of langs een dijk zal dit zelden tot nooit leiden tot schade of ongelukken maar midden in een industriepark is de situatie veel gevaarlijker.

Een Nederlands praktijk voorbeeld: Gemeente Eemsmond

Gemeente Eemsmond heeft 88 windmolens in een park staan. Deze staan niet midden tussen de bedrijven zoals EnergieU wil doch deze staan in een vrij gebied. Ondanks mooie beloftes van wind turbine producenten bleken de turbines bij sneeuw en vorst behoorlijke ijsafzetting te vertonen. Vanwege de gevaarlijke situatie moesten de molens stilgezet worden en werd dit project nog minder rendabel. Daarom heeft Gemeente Eemsmond in 2010 door TNO laten onderzoeken of ijs gecontroleerd afgeworpen kan worden. TNO heeft bevestigd dat dit kan en het protocol is nu dat bij ijsafzetting een gebied met een straal van 300 meter afgezet wordt en het ijs gecontroleerd afgeworpen wordt. Dit gebeurt onder toezicht, extra kosten dus!! Op de open vlakte bij Eemsmond is dit nog redelijk te doen maar hoe gaat dit uit pakken voor de bedrijven op Lage Weide?!

Bedrijven op Lage Weide dienen zich ernstig zorgen te maken over dit aspect: ten eerste is in Eemsmond bevestigd dat ijs afzetting op wind turbines (150 meter hoog) een gevaarlijke situatie oplevert en ten tweede zullen de bedrijven grote hinder ondervinden als in de winter gebieden op Lage Weide afgezet moeten worden (straal van 300 meter!!) voor gecontroleerde ijsafwerping. De wet eist voor iedere milieuvergunning een veiligheidsplan, dit is weer zoiets waar EnergieU nog totaal niet bij stil heeft gestaan en over nagedacht heeft wat de consequenties zijn voor de bedrijven op Lage Weide.Daarnaast klinkt gecontroleerde afwerping mooier dan het is, niemand kan garanderen dat bij gecontroleerde afwerping van 150 meter hoogte niets geraakt wordt door het vallende ijs.

Bekijk onderstaande reportage van RTV Noord van December 2010 waarin de burgemeester van Eemsmond uitleg geeft over het gevaar van ijsafzetting op wind turbines en welk protocol de gemeente daar tegenover heeft moeten stellen.

Voorstanders van wind turbines zeggen dat ijsvorming niet voor kan komen omdat de molen automatisch zal stoppen. Onderstaand filmpje toont aan dat een windmolen in de sneeuw gewoon doordraait en er is goed te zien hoe ijs en sneeuw zich afzetten op de wieken en dat EEN van de drie wieken het pakket ijs al afgeworpen heeft.

Hieronder een filmpje dat een impressie geeft van vallend ijs recht onder de wind turbine, de laatste 10 seconden zijn het hefstigst:

Blikseminslag.

Dit is een ander gevaar dat meer betrekking heeft op de bedrijven op de Lage Weide. De wieken van de windmolen zullen op 150 meter hoogte bij onweer, als hoogste punt in de wijde omgeving, als eerste de bliksem aantrekken. Zij zijn daar op gemaakt en er zijn voldoende technische voorzieningen in het ontwerp meegenomen om de molens te beschermen en de elektrische lading af te voeren naar het aardoppervlak.  Blikseminslag heeft echter ernstige gevolgen voor de directe omgeving omdat bij iedere inslag zogenaamde aard-potentiaalverschillen zullen ontstaan.  Bijvoorbeeld in woonwijken komt het voor dat na een inslag in de buurt zeer veel electronische apparaten defect blijken terwijl de bliksem niet eens in de woningen zelf is ingeslagen. De veroorzaker is de lekstroom  t.g.v. aardpotentiaalverschillen. Daarom moeten we ook altijd de stekkers uit het stopcontact halen bij onweer.

Gemeente Utrecht ziet geen gevaar in het plaatsen van de torens midden in een industrieterrein. Desalniettemin is het zeer aannemelijk dat de bedrijven aan de voet van de 14 molens te maken krijgen met defecte computerapparatuur, valse alarmmeldingen e.d. bij blikseminslag. Hoe groot deze kans is, is niet in te schatten maar het is zeker niet uitgesloten.

Enkele voorbeelden uit de praktijk

Hieronder een film van een windturbine die in 2008 bij een storm op hol slaat en als gevolg daarvan instort:

Afgebroken blad in Oud-Karspel NH, de politiek daar stelt vragen omtrent de veiligheid van windturbines

In onderstaande film zien we een windturbine in brand staan. Je zou verwachten dat deze dan onmiddellijk stopt met draaien door een veiligheidsrem. Niets is minder waar … de molen blijft al brandend 2 uur doordraaien!

* getallen zijn gebaseerd op specificaties van Vestas windturbines